Beeldcultuur 2013: Is het beeld wel de werkelijkheid?

Ja ja, het is weer zover. Fitness en voeding zijn onder een deel van de bevolking weer een ware hype geworden. Clean eating , korte workouts en krachttraining moeten het voor je gaan doen. Je wordt er snel super slank en fit van. Veel mensen ontpoppen zich weer tot fitnessguru's of personal trainers. Daarbij horen ook de welbekende voor en na foto's waarop de "vooruitgang"goed duidelijk moet worden.

Beeld en werkelijkheid

Hier komt het thema Beeld en werkelijkheid goed naar voren. Beeld is enorm veranderd in de loop van de tijd. Vroeger waren beelden uitermate geloofwaardig, tegenwoordig kun je hier steeds vaker aan twijfelen. Het is niet meer zo dat het beeld wat je ziet iets is wat zich ooit live voor de camera heeft afgespeeld. Dit geld zowel voor foto als voor film, bij live televisiebeelden is dit minder het geval. Toch kan het vertrouwen hierin ook beschadigd worden. Auteur zegt:

"Zo geloofwaardig zijn live beelden, dat het vertrouwen erin niet geschokt kan worden. In een digitale cultuur staat dit vertrouwen fundamenteel ter discussie." (van Driel, 2001).
Eigenlijk kunnen we ervan uitgaan dat elk beeld bewerkt is. Wanneer we de kijker als uitgangspunt nemen, kennen we drie categorieën bewerkte beelden.

A. De bewerking is zichtbaar - We zien dat een foto bewerkt is.

B. De bewerking is kenbaar - We kunnen niet zien dat een foto bewerkt is, maar we kunnen het wel weten.

C. De bewerking is kenbaar nog zichtbaar - we kunnen niet zien en niet weten dat het bewerkt is.

De laatste twee categorieën zijn soms lastig te scheiden. Bij categorie B wordt als voorbeeld genoemd de dinosaurussen van Juressic Park, hiervan weten we dat dit bewerkt kan zijn omdat dinosaurussen niet meer bestaan. Bij categorie C worden simulatiebeelden als voorbeeld genoemd, deze kunnen erg echt lijken. Daardoor zijn ze niet van de werkelijkheid te scheiden en kan het voorkomen dat we niet weten dat het bewerkt is.

Metamorfose foto's

Om zo'n voor en na vergelijking goed over te laten komen worden er natuurlijk meer dingen gedaan dan enkel getraind en goed gegeten. Het gaat hierbij eigenlijk altijd om foto's , deze zijn uitermate geschikt voor bewerking. Het is dus vaak maar de vraag of wat je op de foto's ziet wel echt voor de camera heeft plaatsgevonden. Zo'n bewerking is tegenwoordig totaal niet meer zichtbaar.

Als voorbeeld heb ik de volgende foto:

Dit is een foto die een meisje op facebook plaatste, waarschijnlijk om mensen bewust te maken hoe er gesjoemelt wordt met soortgelijke resultaat foto's. Ze noemde dit de 15 minute workout.
In deze 15 minuten ging ze echter absoluut niet fitnessen, ze veranderde enkel wat dingen aan het uiterlijk, omgeving en houding. En zodoende kwam ze tot dit resultaat. Deze foto an sich is niet bewerkt, maar dat geldt voor lang niet alle transformatie-foto;s ook zo.

Op de blog beautylab.nl werd precies uitgelegd wat deze dame heeft veranderd:

Allereerst heb ik dat suffe telefoonmapje weggedaan.

Mijn rode bikinibroekje heb ik vervangen door een zwarte (want dat is een maat groter en zwart maakt slanker).

Ik heb bruiningscrème opgesmeerd.

Hair extensions ingedaan.

Ik ben wat rechterop gaan staan met mijn benen iets wijder.

Ik heb mijn buik ingehouden.

Mijn heup heb ik een beetje uitgestoken met een gebogen arm erop zodat-'ie dunner lijkt.

Mijn schouders heb ik naar achteren gedaan.

Ik heb ingezoomd op de voor-foto en uitgezoomd op de na-foto.

Ik heb er ook een filtertje overheen gedaan, want met filters ziet alles er geweldig uit.

Als laatste heb ik een soort brutale 'Ik ben zo trots op dit resultaat!'-glimlach opgezet.

Het punt was om te laten zien dat een foto heel misleidend kan zijn en dat je je juist niet moet laten misleiden door wat je ziet in tijdschriften en op Instagram. “Je krijgt nooit die tientallen andere foto's te zien die ze ook genomen hebben maar die er niet zo voordelig uitzagen.” .

Dit soort foto's schommelen een beetje tussen de twee bewerkings categorieën uit de literatuur. Voor veel mensen is de bewerking niet zichtbaar maar wel kenbaar. Je ziet natuurlijk dat ze andere dingen aan heeft etc. en veel mensen weten echt wel dat bij dit soort foto's wat geshopt is. Maar voor veel mensen zijn bewerkingen van dergelijke foto's zichtbaar noch kenbaar. Het lijkt gewoon heel realistisch.